De Unie van Waterschappen heeft de Erfgoed Deal 2023-2025 ondertekend. Met deze Erfgoed Deal zetten verschillende overheden en maatschappelijke organisaties zich in voor het beschermen van het erfgoed in Nederland. Waterschappen beheren veel cultureel erfgoed en zien dat waterbeheer en de bescherming van erfgoed elkaar kunnen versterken.
De Erfgoed Deal is een samenwerkingsverband tussen ministeries, gemeenten, provincies en maatschappelijke organisaties en legt de verbinding tussen erfgoed en ruimtelijke opgaven op het gebied van klimaat, duurzaamheid en wonen. Ook droogtebestrijding, wateroverlast, hittestress, dijkversterking en bodemdaling zijn thema’s van de Erfgoed Deal. In de afgelopen periode hebben verschillende waterschappen samen met gemeenten en provincies geparticipeerd in projecten die zijn gefinancierd door de Erfgoed Deal. Als officiële ondertekenaar van de Erfgoed Deal kunnen waterschappen nu als hoofdindiener van een project fungeren en in aanmerking komen voor financiering.
Bij elkaar brengen
Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Deelname aan de Erfgoed Deal is een kans om de wereld van waterschappen en erfgoed- en monumentenzorg dichter bij elkaar te brengen, gezamenlijk te werken aan opgaven voor waterveiligheid en klimaatadaptatie en te investeren in de omgevingskwaliteit van het Nederlandse landschap en steden.” Uit lopende Erfgoed Deal-projecten blijkt dat de samenwerking leidt tot meerwaarde in het verbinden van de wateropgave met erfgoedbehoud en -ontwikkeling.
Waardevol cultureel erfgoed
De waterschappen spelen een cruciale rol in het beheer van waterwegen, rivieren en kustgebieden. Deze gebieden hebben vaak een rijke geschiedenis en zijn de thuisbasis van waardevol cultureel erfgoed, variërend van historische molens, sluizen, dijken en gemalen. Schoonman: “Door de Erfgoed Deal te ondertekenen, erkennen de waterschappen het belang van het behoud en de herontwikkeling van dit erfgoed voor toekomstige generaties. Daarnaast kan het beheer van waterwegen en de bescherming van erfgoed hand in hand gaan.”
Aanvraag nieuwe projecten
Het traject om nieuwe projecten aan te melden bij de Erfgoed Deal is inmiddels gestart. In september 2023 kunnen waterschappen nieuwe aanvragen indienen. Per 1 juni is er ook een aanspreekpunt vanuit de waterschappen aangesteld bij het programmabureau van de Erfgoed Deal. Deze heeft voornamelijk een netwerkfunctie en zal erop toezien dat de verbinding tussen de wateropgave en het behoud van erfgoed een rode draad zal zijn in de projecten.
Op 23 maart waren de definitieve uitslagen van de waterschapsverkiezingen 2023 bekend. Na de benoeming van de nieuwe algemeen bestuurders gingen de onderhandelingen tussen partijen van start om te komen tot nieuwe dagelijks besturen voor de 21 waterschapsbesturen. De Unie van Waterschappen deelt hiervan een tussenstand.
In de Waterschapswet is geregeld dat de waterschappen tot 3 maanden na de installatie van het nieuwe algemeen bestuur hebben om het dagelijks bestuur te vormen. Omdat de algemeen besturen op 29 maart geïnstalleerd zijn, treden de huidige dagelijks besturen uiterlijk 29 juni af.
Na de waterschapsverkiezingen in maart zijn nieuwe waterschapsbesturen gevormd. Om het vertrouwen van burgers in de overheid te houden of vergroten is het belangrijk dat politieke ambtsdragers, waaronder leden van het Algemeen Bestuur, integer handelen. Er is een handboek gemaakt om politieke ambtsdragers hierbij te ondersteunen.
In het handboek staan de bestaande wetgeving, regels en andere beschikbare informatie gebundeld. De afgelopen jaren is veel wetgeving, procedures en informatie rondom integriteit ontwikkeld. Het handboek maakt de regels en procedures over integriteit inzichtelijk en makkelijk vindbaar. Zo is informatie te vinden over de periode voorafgaand aan de benoeming van politieke ambtsdragers: de werving- en selectiefase waarin de screening plaatsvindt. Maar ook informatie over integriteitsnormen en wat te doen bij integriteitsschendingen en -onderzoek.
Bevorderen bestuurlijke integriteit
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft samen met onder andere de Unie van Waterschappen het handboek ontwikkeld. Het doel van het handboek is om de decentrale overheden te ondersteunen bij het bevorderen van de bestuurlijke integriteit en de aandacht voor het onderwerp en het integriteitsbewustzijn bij politieke ambtsdragers te vergroten.
Op 20 maart vond in Leiden de Dag van het Bestuur 2023 plaats. Deze dag werd georganiseerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Op deze dag spraken onderzoekers, bestuurders en praktijkexperts uit het hele land met elkaar over de laatste inzichten in het bestuur. Ook werd de Code Interbestuurlijke verhoudingen ondertekend.
De Code Interbestuurlijke Verhoudingen is een geactualiseerde versie van die van 2013. In de code ligt vast hoe overheden samenwerken. Het accent in de nieuwe versie ligt op goed samenspel tussen overheden. Het gaat om het bundelen van krachten ‘om zo maatschappelijke opgaven sneller, effectiever en democratisch gelegitimeerd aan te pakken’.
Ondertekening
De code werd ondertekend door minister Hanke Bruins Slot, en Rogier van der Sande namens de waterschappen, Jan van Zanen namens de gemeentes en Jaap Smit namens de provincies.
Staat van het Bestuur
Tijdens de Dag van het Bestuur werd ook de Staat van het Bestuur 2022 gepubliceerd. Dat is een tweejaarlijkse rapportage waarmee het ministerie van BZK de feiten en ontwikkelingen in het lokale openbaar bestuur in beeld brengt. De Staat van het Bestuur 2022 kijkt terug en vooruit naar de stand van de decentrale democratie en bestuur, gebaseerd op verschillende data en onderzoeken.
Werksessies
Het middagprogramma van de dag bestond uit een aantal werksessies, waaronder een sessie bij het hoogheemraadschap van Rijnland. Daar spraken Jeroen Haan en Hans Vollaard. Haan is dijkgraaf van hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en bestuurslid van de Unie van Waterschappen. Vollaard is universitair hoofddocent Politicologie Universiteit Utrecht en schrijver van het recent verschenen boek ‘Waterschappen. Democratie in een onbekend bestuur’.
Veel vragen
Zij gingen in op vragen als: Hebben kiezers en gekozenen wel verstand van waterkwesties? Zou je het bestuur van waterschappen niet juist beter aan experts kunnen overlaten? En als je wel wil dat iedereen kan meebeslissen: hoe krijg je van de waterschapsdemocratie een levende democratie waar inwoners actief aan meedoen?
Op de foto van links naar rechts: Jan van Zanen (VNG), Rogier van der Sande (Unie van Waterschappen), minister Hanke Bruins Slot en Jaap Smit (IPO).
De voorlopige opkomst voor de waterschapsverkiezingen is 53,7 procent. Dit is hoger dan de opkomst van de waterschapsverkiezingen in 2019. De BoerBurgerBeweging (BBB) lijkt de grote winnaar en wordt in ieder geval in 13 waterschappen de grootste partij.
De voorlopige opkomst op basis van 15 van de 21 waterschappen is met 53,7 procent hoger dan de opkomst in 2019. Toen wist 51,3 procent van de stemgerechtigden de weg naar stembus voor de waterschapsverkiezingen te vinden. Over hoe dit opkomstcijfer zich verhoudt met de opkomst voor de Provinciale Statenverkiezingen is nog niet aan te geven. Het definitieve opkomstcijfer is nog niet bekend. Er worden op dit moment namelijk nog steeds stemmen geteld. De stemhulp MijnStem.nl voor de waterschapsverkiezingen werd 2,7 miljoen keer ingevuld. In 2019 was dat nog 1,9 miljoen keer.
Hogere opkomst
Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “We zijn blij dat veel Nederlanders van hun democratische recht gebruik hebben gemaakt en hiermee mee beslissen over de toekomst van het waterbeheer in hun regio. Onze taken zijn helder: de zorg voor sterke dijken, schoon en voldoende water. En de uitdagingen zijn gezien de toenemende kans op langdurige droogte of extreme hoosbuien en de aanstaande zeespiegelstijging groot. We hopen dat dit mensen heeft gemotiveerd hun stem te laten horen.”
BBB en WaterNatuurlijk grote winnaars
Gisteren maakte de Unie van Waterschappen al bekend dat de BBB in tenminste 6 waterschappen de grootste partij lijkt te zijn geworden. Op basis van het totaaloverzicht van de voorlopige uitslagen en enkele tussenstanden valt op te maken dat BBB in 13 waterschappen het meeste aantal zetels lijkt te behalen. WaterNatuurlijk wint vooralsnog in 5 waterschappen. Nieuwkomer JA21 komt ook meerdere waterschapsbesturen binnen. Verder halen de PvdA en de Partij van de Dieren goede resultaten. Het beeld voor de VVD wisselt sterk per waterschap en CDA verliest over de hele linie. Ook lijkt 50PLUS zetels te verliezen in de waterschapsbesturen.
Vervolg
Op zijn vroegst op 23 maart volgt de definitieve uitslag van de waterschapsverkiezingen. De voorlopige uitslag is op basis van de telling van partijlijsten. In de week van 23 maart zijn de uitslagen op kandidaatniveau bekend. De uitslagen van de waterschapsverkiezingen lieten op zich wachten, omdat de gemeenten eerst de stemmen voor de Provinciale Staten hebben geteld.
Op basis van de getelde stemmen lijkt de BoerBurgerBeweging ook bij de waterschapsverkiezingen grote winst te behalen. Ook WaterNatuurlijk en de PvdA lijken goed te scoren. 50plus, CDA en VVD blijven achter en verliezen zetels ten opzichte van de verkiezingen in 2019. Dit beeld is op te maken uit de gegevens van 12 van de 21 waterschappen.
Veel waterschappen hebben nog niet alle uitslagen doorgekregen van de gemeenten. Het stemmen tellen gaat langzamer dan gebruikelijk bij verkiezingen. Dit heeft meerdere redenen. Vermoeidheid van de tellers, het grote aantal partijen en dus grote stembiljetten en de hoge opkomst zijn mogelijke oorzaken.
BBB boekt winst
De voorlopige uitslagen die al binnen zijn laten zien dat BBB de grootste partij wordt in tenminste 6 waterschappen. BBB deed voor het eerst mee bij alle waterschappen en komt vooralsnog overal binnen met zetels. WaterNatuurlijk, een water specifieke partij die wordt gesteund door de landelijke partijen GroenLinks, D66 en Volt, kent ook een goede verkiezingsuitslag. De partij lijkt in ieder geval in 4 waterschappen de grootste te worden. Ook PvdA lijkt zetels te winnen in de waterschapsbesturen. Het CDA lijkt daarentegen veel zetels te verliezen. Ook VVD en 50Plus blijven achter ten opzichte van de resultaten in 2019.
Nog geen opkomstcijfer bekend
Omdat er nog maar weinig uitslagen binnen zijn, valt er nog geen opkomstcijfer op te maken. De opkomst van de gegevens van 12 waterschappen loopt uiteen van 47 tot 59 procent.
Nieuwsoverzicht van de waterschapsverkiezingsdag met o.a. 'Premier Rutte brengt zijn stem uit op het kantoor van de Unie van Waterschappen' en 'Stemhulp waterschappen 1000 keer per minuut ingevuld'
15 maart – 16.30 uur
Voorlopige verkiezingsuitslag volgt morgenmiddag
De voorlopige verkiezingsuitslag van de waterschapsverkiezingen volgt morgenmiddag laat. Vanavond worden eerst de stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen geteld en daarna pas die voor de waterschapsverkiezingen. Verschillende waterschappen organiseren daarom morgen pas uit hun uitslagenavonden.
15 maart – 15.00 uur
Ook hogere opkomst voor waterschappen dan Provinciale Staten bij Delfland
In het stembureau op het kantoor van het hoogheemraadschap van Delfland, hebben tot 15.00 uur iets meer mensen gestemd voor de waterschapsverkiezingen dan voor de Provinciale Statenverkiezingen.
15 maart – 14.45 uur
Jeugdbestuurder Vallei en Veluwe stemt voor het eerst
15 maart –14.00 uur
Inclusief stemmen bij de gemeente Woerden
Jeroen Haan, dijkgraaf van hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, was vandaag op het stembureau van de gemeente Woerden. Hier wordt stemmen ook voor mensen met een beperking toegankelijk gemaakt: breed stemhokje, audiovisuele ondersteuning, stem mal.
15 maart –13.30 uur
Dijkgraaf Amstel, Gooi en Vecht langs stembureaus
15 maart – 12.05 uur
Hogere opkomst voor waterschappen dan Provinciale Staten in Apeldoorn
In de gemeente Apeldoorn hebben vanmorgen tot 10:45 iets meer mensen gestemd voor de waterschapsverkiezingen dan voor de Provinciale Statenverkiezingen. Het verschil is maar klein, met een voorlopige opkomst van 5 procent voor de Provinciale Staten en 5,5 procent voor de waterschapsverkiezingen.
Een woordvoerder van de gemeente Apeldoorn vermoedt dat het verschil wordt veroorzaakt doordat in de gemeente meer mensen voor de waterschappen mogen stemmen dan voor de Provinciale Staten.
15 maart –12.00 uur
Stemhulp waterschappen 1000 keer per minuut ingevuld
Op dit moment wordt stemhulp MijnStem voor de waterschapsverkiezingen ongeveer 1.000 keer per minuut ingevuld. Voor vandaag hadden al ruim 2 miljoen mensen de stemhulp ingevuld. De stemhulp voor het hoogheemraadschap van Rijnland is tot nu toe het meest ingevuld.
15 maart – 11.45 uur
Dijkgraaf Scheldestromen gaat langs bij stembureaus
15 maart – 11.00 uur
Dijkgraaf Zuiderzeeland spreekt met studenten over belang waterschapsverkiezingen
15 maart – 10.40 uur
Burgemeester van Rotterdam stemt op waterschapskantoor
15 maart – 10.35 uur
Dijkgraaf en burgemeester openen bijzonder stembureau hoogheemraadschap
15 maart – 10.20 uur
Deltacommissaris brengt stem uit op waterschapskantoor
15 maart – 10.10 uur
Dijkgraaf Wetterskip Fryslân gaat de gemeenten langs
15 maart – 9.30 uur
Premier Rutte brengt zijn stem uit op het kantoor van de Unie van Waterschappen
15 maart – 9.15 uur
Stemmen in de molen bij waterschap Hollandse Delta
15 maart – 9.00 uur
Dijkgraaf Zuiderzeeland stemt samen met commissaris van de Koning en burgemeester
15 maart – 8.00 uur
Waterschap de Dommel legt blauwe loper uit voor stemmers
15 maart – 7.30 uur
Hoe zie jij de toekomst van ons water? Stem ook!
Ruim 8 miljoen reizigers hebben op Utrecht Centraal de expositie van de waterschappen kunnen zien. 13 februari, met de aftrap van de opkomst bevorderende campagne van de waterschappen, is de expositie uit de doeken gedaan. De laatste dagen staan medewerkers van de Unie van Waterschappen bij de expositie, om vragen te beantwoorden en meer informatie te geven.
Het wetsvoorstel Wet op de politieke partijen (Wpp) bundelt bestaande en nieuwe regels voor politieke partijen. De Unie van Waterschappen heeft de partijen in de waterschapsbesturen opgeroepen om gebruik te maken van de mogelijkheid om inhoudelijk op het wetsvoorstel te reageren. De Unie heeft zelf een algemene reactie gemaakt.
De doelen van het wetsvoorstel zijn het versterken van de onafhankelijke positie van politieke partijen en het vergroten van hun transparantie. Het wetsvoorstel gaat niet alleen over landelijke, maar ook over lokale partijen. De waterschappen vinden 2 wijzigingen in het wetsvoorstel belangrijk: de subsidie voor lokale politieke partijen en de Autoriteit Wet op de politieke partijen.
Subsidie lokale politieke partijen
Lokale politieke partijen en lokale afdelingen van politieke partijen krijgen met de invoering van het wetsvoorstel 3 jaar lang recht op subsidie. Ook moeten ze voldoen aan de financieringsregels en transparantieregels over de interne organisatie. De waterschappen zijn daar blij mee. Ze zijn wel benieuwd of de subsidie na 3 jaar stopt of dat de minister in de tussentijd mogelijkheden ziet om deze regeling permanent te maken.
Scheve verdeling
In de toelichting bij het wetsvoorstel wordt de subsidieverdeling toegelicht. Het komt neer op een bedrag van 250 euro per zetel in een volksvertegenwoordigend orgaan, met daarnaast nog een verdeling van het overige geld. Die verdeling is gesteld op 75 procent voor gemeenten, 20 procent voor provincies en maar 5 procent voor waterschappen. De waterschappen vinden dat deze verdeling scheef uitpakt voor de waterschappen. Ze vragen het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties daarom waar die verdeling op is gebaseerd.
Transparantieregels
De waterschappen kunnen zich wel vinden in de transparantieregels die voor lokale partijen gaan gelden. Maar ze vinden het belangrijk dat de partijen voor invoering van de wet goed worden geïnformeerd over de nieuwe regels. Na invoering van de wet moet ook goed worden gemonitord of de regels niet een te zware belasting opleveren.
Autoriteit Wet op de politieke partijen
Het wetsvoorstel richt een nieuwe autoriteit op, de Autoriteit Wet op de politieke partijen. Deze autoriteit houdt toezicht op de naleving van de regels door politieke partijen. Ook is de autoriteit verantwoordelijk voor het uitkeren van subsidies aan politieke partijen en de Autoriteit Wet op de politieke partijen.
Subsidieaanvraag
Voor die subsidie moeten partijen een (summiere) aanvraag doen. De waterschappen vinden het belangrijk dat er een goede begeleiding komt bij het aanvragen van de subsidie. Vooral voor lokale partijen kan de aanvraag een extra drempel zijn om subsidie te kunnen ontvangen.
Vanaf 07.30 uur kan iedereen zijn stem uitbrengen voor de waterschapsverkiezingen op 15 maart. Minister-president Mark Rutte bracht in Den Haag bij de Unie van Waterschappen zijn stem uit. De stembureaus zijn geopend tot 21.00 uur. De stemhulp voor de waterschappen is sinds de livegang al 2 miljoen keer ingevuld.
Mark Rutte, minister-president en politiek leider VVD: “Normaal gesproken stem ik bij de basisschool Wolters bij mij in de buurt. Vandaag heb ik mijn stem uitgebracht bij de Unie van Waterschappen. Want naast dat er vandaag verkiezingen zijn voor de Provinciale Staten, zijn er ook waterschapsverkiezingen. En het is heel belangrijk ook voor de waterschappen te gaan stemmen. Zij zorgen er immers voor dat we schoon water hebben, droge voeten houden en dat Nederland veilig blijft, ook wat water betreft. Heel belangrijke verkiezingen dus!”
Hulp bij het kiezen
Uit onderzoek van de Unie van Waterschappen blijkt dat 56% van de Nederlanders van plan is om te gaan stemmen voor de waterschapsverkiezingen op 15 maart. Mensen hebben een sterke mening over waterbeheer in hun regio, maar weten vaak (nog) niet welke partij daarbij past. Voor hulp bij het maken van een keuze voor welke partij in de eigen regio kan worden gestemd, hebben de waterschappen de stemhulp mijnstem.nl gelanceerd. De waterschapsstemhulp is sinds de livegang al 2 miljoen keer ingevuld. Op de websites van de waterschappen is informatie over de politieke partijen en kandidaten te vinden.
Stempas en identiteitsbewijs meenemen
Kiezers hebben op hun huisadres een stempas ontvangen om te stemmen. Met een stempas kan op 15 maart in elk stembureau binnen de gemeente worden gestemd. De kiezer neemt deze pas op verkiezingsdag mee naar het stembureau, samen met een identiteitsbewijs. Niet in de gelegenheid zelf te stemmen? Dan kan dit bij volmacht door iemand anders worden gedaan.
De waterschappen willen jongeren betrekken bij de waterschapsverkiezingen en ze goed informeren over de keuzes die ze op 15 maart kunnen maken. Daarom organiseren ze onder meer 2 landelijke events op 9 maart. De keuzes die de waterschappen maken, raken immers iedere Nederlander, maar vooral de toekomstige generaties.
Die dag brengen De Kiesmannen De grote – wat nou waterschappen?! – verkiezingsshow. En ook wordt Nieuwspoort tijdelijk omgetoverd tot Waterpoort: een debatavond met Kamerleden en jonge waterschapsbestuurders over de belangrijkste waterdilemma’s.
De grote – wat nou waterschappen?! – verkiezingsshow
Podium LUX in Nijmegen organiseert in samenwerking met waterschap Rivierenland en De Kiesmannen op donderdag 9 maart De grote – wat nou waterschappen?! – verkiezingsshow. Experts Lotte Kaatee (Waterschap Rivierenland), Co Verdaas (Dijkgraaf Waterschap Rivierenland), Ciana Mayam (presentatrice) en Herman Havekes (expert Unie van Waterschappen) staan stil bij wat de waterschappen nou precies doen en wat je stem waard is. Ook de grote vraagstukken van de toekomst komen aan bod in deze interactieve show met mini-reportages, een quiz en kunst.
Gratis toegang en landelijke livestream
De verkiezingsshow is op 9 maart om 20.00 uur gratis te bekijken in de zaal van LUX én via een landelijke livestream. Het reserveren van een ticket is in beide gevallen noodzakelijk. Dat kan via lux-nijmegen.nl.
Nieuwspoort wordt Waterpoort
Op 9 maart organiseert de Unie van Waterschappen in Nieuwspoort in Den Haag ook een debatavond met Tweede Kamerleden en jonge waterschapsbestuurders. Ze debatteren over allerlei waterdilemma’s: hoe beschermen we de mens tegen het water? En het water tegen de mens? Bepaalt het water waar onze huizen komen, of bepalen onze huizen waar het water mag komen? De keuzes die de waterschappen hierover maken, raken iedere Nederlander, maar hebben zeker effect op toekomstige generaties.
Kamerleden in gesprek met jongeren
Kamerleden Eva van Esch (Partij voor de Dieren), Laura Bromet (GroenLinks), Tjeerd de Groot (D66) en Pieter Grinwis (ChristenUnie) gaan in debat met jonge (kandidaat) waterschapsbestuurders, waaronder Bas Peeters (voor de VVD in waterschap De Dommel), Anieke Kranenburg (voor Water Natuurlijk in waterschap Vechtstromen) en Julia Goets (voor het CDA in waterschap Aa en Maas). Deze bijeenkomst is alleen toegankelijk voor mensen onder de 35 jaar.