Waterschappen stijgen op het prioriteringskader voor het elektriciteitsnet. Op donderdag 18 april publiceerde de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een ‘codebesluit prioriteringsruimte bij transportverzoeken’. Dit geeft netbeheerders de mogelijkheid bij netcongestie voorrang te verlenen aan projecten die bijdragen aan belangrijke maatschappelijke doelen. De waterschappen vallen nu met al hun assets onder categorie 2, ‘veiligheid’. Dit geldt zowel voor bijvoorbeeld gemalen bij piekbuien (watersysteembeheer) als voor het zuiveren van het afvalwater (rioolwaterzuiveringen).
Transportschaarste
Op veel plaatsen in Nederland is op dit moment sprake van transportschaarste. Dit kan leiden tot toenemende wachtrijen voor toegang tot het net. Transportverzoeken van partijen die een groot algemeen belang dienen kunnen prioriteit krijgen bij de toekenning van transportcapaciteit. Op basis van het definitieve codebesluit van de ACM kunnen partijen in drie categorieën in aanmerking komen voor prioriteit bij hun transportverzoek. Waterschappen staan in categorie 2.
Steeds meer elektriciteit nodig
Het besluit van de ACM geeft waterschappen een goede uitgangspositie om meer transportruimte op het elektriciteitsnet aan te vragen. Deze ruimte is noodzakelijk voor uitvoering van de wettelijke kerntaken van de waterschappen: de zorg voor schoon water en droge voeten. De waterschappen hebben steeds meer elektriciteit nodig. Dit komt enerzijds door de impact van weersextremen op het beheer van het oppervlaktewater, zoals droge perioden, hevige buien en een stijgende zeespiegel. Anderzijds groeit de elektriciteitsvraag van waterschappen door de rioolwaterzuiveringen. Dit is een gevolg van bevolkingsgroei en strengere kwaliteitseisen voor afvalwaterzuivering, onder andere vanuit Europese richtlijnen.
Deel van de oplossing
De waterschappen treffen zelf ook maatregelen om hun energievoorziening te waarborgen. Waterschappen willen samen met de netbeheerders actief zoeken naar innovatieve mogelijkheden om netcongestie te verminderen. Met netbeheerders gaan waterschappen onderzoeken of ze onder normale omstandigheden meer flexibel de gemalen kunnen aan- en uitzetten om zo onderdeel te worden van de oplossing. Dit heet ‘slim malen’.
Balanceren vraag en aanbod
Ook verkennen waterschappen met netbeheerders de mogelijkheden om rioolwaterzuiveringen in te zetten als smart energyhubs. Bijvoorbeeld door de productie en opslag van duurzame energie die waterschappen zelf opwekken uit rioolslib en met windmolens en zonnepanelen, en door het balanceren van vraag en aanbod.
> Lees meer over netcongestie bij de waterschappen
De Tweede Kamer stemde op dinsdag 5 maart over de ingediende moties tijdens het debat ‘Nieuwe maatregelen tegen netcongestie’ van 28 februari jl. Dit debat was een vervolg op het commissiedebat netcongestie van 24 januari, waarvoor de Unie van Waterschappen inbreng leverde.
Tijdens de stemming werd onder meer de motie over de leveringszekerheid van energie aan waterschappen aangenomen. Dat betekent dat minister Jetten met partijen om de tafel moet om dit onderwerp te bespreken.
Toegang elektriciteitsnet
In de inbreng wezen de waterschappen op het belang van betrouwbare toegang tot het elektriciteitsnet. Dit is cruciaal voor de waterschappen om hun wettelijke taken uit te voeren, bijvoorbeeld waterveiligheid. Netcongestie staat deze betrouwbare toegang in de toekomst mogelijk in de weg.
Motie voorzienings- en leverzekerheid
Tijdens het debat van 28 februari diende Kamerlid Grinwis (ChristenUnie) samen met Erkens (VVD) en Vermeer (BBB) een motie in om de leveringszekerheid van energie voor waterschappen veilig te stellen. In de motie verzoeken de indieners de regering om in gesprek te gaan met netbeheerders, waterschappen en eventuele andere uitvoerders van cruciale wettelijke taken om zeker te stellen dat zij bij calamiteiten, zoals hoogwater, uitgesloten worden van de verplichting de aansluit- en transportovereenkomst na te komen. Bij de stemming op 5 maart werd deze motie aangenomen.
In gesprek
De waterschappen zijn blij dat deze motie is aangenomen en gaan graag het gesprek aan. Door hoogwaterpieken -zoals eind 2023- zijn waterschappen namelijk steeds vaker genoodzaakt om het met de netbeheerder overeengekomen vermogen voor de poldergemalen te overschrijden. Daarnaast kunnen netbeheerders niet altijd toestemming geven voor de noodzakelijke uitbreiding van de netaansluiting. Door samen het gesprek aan te gaan hopen de waterschappen tot oplossingen voor de toekomst te komen.
Andere moties
Naast deze motie werden ook de moties van lid Erkens over met de ACM in gesprek gaan over het verlagen van nettarieven voor elektrolyse en batterijopslag en over zorgen dat netbeheerders meer informatie beschikbaar stellen over de beschikbare aansluitcapaciteit werden aangenomen.
> Lees meer over ‘Netcongestie en de waterschappen’.
