Waterschappen: samen naar een natuurinclusieve leefomgeving

20 maart 2024

De Unie van Waterschappen heeft haar steun uitgesproken voor de Agenda Natuurinclusief 2.0. Dit initiatief heeft als ambitie natuur en menselijke activiteiten harmonieus te laten samengaan in Nederland. Waterschappen steunen deze beweging omdat water en natuur onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een natuurinclusieve inrichting draagt bij aan een goede waterkwaliteit en een klimaatrobuust watersysteem. En dat watersysteem is andersom nodig voor gezonde natuur.

luchtfoto van plas met eromheen huizen en flats

Natuurinclusieve leefomgeving

De agenda richt zich op het versterken van de zeventig procent niet-beschermde natuur van Nederland, waarin we leven, wonen, werken, reizen en recreëren. Dit omvat natuur in weilanden, achtertuinen, recreatiegebieden zonder beschermde Natura2000-status en bedrijventerreinen. Het doel is om tegen 2050 een natuurinclusieve leefomgeving te realiseren.

Robuust en toekomstgericht

“Natuur en waterbeheer zijn nauw met elkaar verbonden”, zegt dagelijks bestuurder Els Otterman van het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, die namens waterschappen is aangesloten bij de agenda. “Een leefomgeving die rekening houdt met de natuur en dus natuurinclusief is, draagt bij aan verschillende doelen van de waterschappen. Zoals aan het verbeteren van waterkwaliteit van sloten, meren en rivieren. Een manier om dat te doen is door te zorgen dat stoffen die de waterkwaliteit verslechteren niet meer in het water terechtkomen. Denk hierbij aan PFAS en verschillende nutriënten. Daarnaast doen de waterschappen veel aan klimaatadaptatie, zoals het beter bergen van water in de bodem bij droogte of wateroverlast. Dit alles maakt ons watersysteem robuuster en toekomstgericht.”

Wat kunnen de waterschappen doen?

Waterschappen werken op hun eigen terreinen aan het versterken van een natuurvriendelijke omgeving, maar kijken ook verder. Met een ‘blauwgroen’ netwerk van 17.500 kilometer aan waterkringen en 225.000 kilometer aan watergangen hebben ze veel mogelijkheden om bij te dragen aan een robuuste natuur. De waterschappen kunnen met hun blauwgroene netwerk bijdragen aan het verbinden van versnipperde natuur. Dit sluit goed aan bij de Agenda Natuurinclusief, waarin het juist draait om initiatieven van onderop.

Samenwerking en aansluiting

De Agenda Natuurinclusief is een publiek-private samenwerking tussen overheden en bedrijven, maatschappelijke organisaties en instellingen. Waterschappen hebben ruime ervaring met deze vorm van samenwerken, bijvoorbeeld in het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Om een natuurinclusieve samenleving te bereiken, is het cruciaal om bij elkaars plannen aan te sluiten, elkaar te steunen en te helpen waar nodig. Verschillende initiatieven moeten goed met elkaar verbonden zijn.

De waterschappen helpen dan ook graag mee aan het vervolg van de agenda om te bekijken hoe de doelen ervan zoveel mogelijk kunnen worden geïntegreerd in reeds lopende plannen voor een toekomstgerichte leefomgeving. Uitgangspunt daarbij is dat inrichting en gebruik aansluiten bij de draagkracht van het water- en bodemsysteem. Dat levert direct winst op voor de natuur.

> Bekijk de reactie van de waterschappen op de Agenda Natuurinclusief 2.0

Springtij Forum 2023: water als randvoorwaarde

20 september 2023

Van 20 tot en met 22 september vindt op Terschelling het duurzaamheidsfestival Springtij plaats. Deze 3 dagen gaan deelnemers uit politiek, overheid, bedrijfsleven en kennisinstituten met elkaar in gesprek over duurzaamheid. Ook de waterschappen zijn van de partij. Zij vragen aandacht voor de rol van water in de grote transitieopgaven.



Water is randvoorwaardelijk voor onze leefbaarheid, natuur en economie. Water verbindt daarmee de verschillende opgaven aan elkaar. Daarom is water dit jaar helemaal geïntegreerd in de verschillende sessies op het festival.

Schaalniveaus

Er wordt onder andere verkend hoe wat in ‘Den Haag’ wordt bedacht, uitwerkt op het boerenerf. En andersom: hoe komt een initiatief dat lokaal goed werkt, tot de benodigde schaalsprong?

Casussen

Waterschappen brengen op het Springtijfestival ook casussen in. Zoals de casus ‘water in de veenweide’: hoe kwam Fryslân tot een breed gedragen visie op klimaatbestendigheid? Hoe wordt deze straks realiteit? En een ander voorbeeld: wat zijn de uitdagingen voor het watersysteem in de Oostvaardersplassen?

De ‘waterknop’

Er komen bijna 100 waterschappers naar Springtij. Beleidsadviseurs maar ook verschillende directeuren, dagelijks bestuurders en dijkgraven. Springtij wordt voor de watersector op woensdagavond afgetrapt met een waterborrel, waarin de ‘waterknop’ centraal staat: de potentie die water heeft om dé transitiemotor te zijn voor natuurherstel en een toekomstbestendige landbouw.

Watercoalitie

De waterschappen maken onderdeel uit van de watercoalitie. Ook enkele drinkwaterbedrijven, de Nederlandse Waterschapsbank (NWB), Rijkswaterstaat, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en kennisinstituut Deltares maken er deel van uit. Deze coalitie heeft zich voor 3 jaar als partner verbonden aan het festival.

> Naar de website van Springtij

Prinsjesdag 2023: Waterschappen zien kansen voor versnelling natuurherstel

19 september 2023

Het demissionaire kabinet heeft op de derde dinsdag van september de Miljoenennota gepresenteerd. Voor de transitie van het landelijk gebied en het oplossen van de stikstofproblematiek lijkt te weinig geld beschikbaar. De Unie van Waterschappen ziet desondanks mogelijkheden om op de korte termijn natuur te herstellen en de landbouw toekomstperspectief te geven met waterbeheermaatregelen.

Koffertje Derde Dinsdag van september tegen een achtergrond van water en windmolens

Er liggen grote opgaven in het ruimtelijk domein. In het landelijk gebied moeten oplossingen gevonden worden voor het opvangen van de gevolgen van extreem weer, een toekomstbestendige landbouw, het herstellen van de natuur en het verbeteren van de waterkwaliteit.

Oproep om door te gaan

Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “Het gaat om grote vraagstukken waar de afgelopen jaren veel over is vergaderd. Het Rijk is met een goede integrale aanpak gekomen. Daar moeten we zeker mee door, maar het duurt te lang voordat we het praten omzetten in actie. Het is belangrijk dat we op deze dossiers niet stilstaan. Ondertussen verslechtert namelijk de natuur. En de enorme hoosbui zoals we die kennen van Limburg 2021 kan morgen weer vallen of een lange periode van droogte kan ook volgende zomer weer tot grote schade leiden. We moeten nu aan de slag.”

Profiteren van de ‘waterknop’

Van der Sande: “En we kunnen en zijn ook aan de slag! Overheden moeten voor sneller natuurherstel verder kijken dan stikstofreductie. Water verbindt landbouw en natuur. Draai daarom eerst aan de ‘waterknop’. Met relatief eenvoudige watermaatregelen kunnen we de veerkracht van de natuur vergroten en klimaatrisico’s van de landbouw verkleinen. Denk aan flexibel omgaan met peilbeheer, beekherstel, het bevorderen van de biodiversiteit bij slootkanten en extra stuwen om water langer vast te houden. We moeten met elkaar het gesprek aangaan over hoe alle partijen hieraan kunnen bijdragen en ervan kunnen profiteren.”

Oplossingen voor de lange termijn

Van der Sande: “Door te redeneren vanuit de draagkracht van het water- en bodemsysteem vinden we oplossingen die houdbaar zijn voor de lange termijn. We willen de problemen van nu niet afwentelen op toekomstige generaties. Wij vragen een nieuw kabinet daarom de ‘waterknop’ te benutten en te profiteren van de gebiedskennis en uitvoeringskracht van de waterschappen. Belangrijk is om hierbij ook de 811 miljoen die in het transitiefonds gelabeld is voor beekdalherstel te behouden en door te gaan met wettelijke verankering van het principe dat water en bodem sturend moeten zijn voor ruimtelijke plannen.”

Waterschappen: “Pauze en versnellen? Draai de waterknop open”

6 april 2023

In het Tweede Kamerdebat op 5 april over de afgelopen verkiezingsuitslag bleek dat duidelijkheid over de stikstofaanpak voorlopig uitblijft. De stikstofplannen uit het regeerakkoord worden op pauze gezet en op een later moment heroverwogen. In de tussentijd wil het kabinet in de regio juist versnellen op natuurherstel. De Unie van Waterschappen geeft aan dat met watermaatregelen het behalen van de natuurdoelen sneller dichterbij kan komen.



De waterschappen hebben de afgelopen jaren aangedrongen op duidelijke keuzes: de natuur moet worden hersteld. De stikstofplannen moeten daarom rekening houden met de doelen in 2027 voor de waterkwaliteit. Dit om een waterkwaliteitscrisis te voorkomen. Nu er een impasse dreigt luiden de waterschappen de alarmklok: de problematiek duldt geen uitstel. De voorgestelde aanpassingen voor stikstof en de maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren moeten bijdragen aan een slimme en snelle aanpak. De Omgevingswet kan dit borgen. Ook middelen uit het transitiefonds van het Rijk kunnen hierbij helpen.

Draai verder aan de ‘Waterknop’ om te beginnen met natuurherstel

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid Unie van Waterschappen: “De discussie over wanneer de doelen precies moeten zijn behaald, doet niets af aan de noodzaak om snel te starten met het nemen van maatregelen. Als het kabinet wil versnellen, moet er wat ons betreft een ferme draai worden gegeven aan de ‘waterknop’. Verdroging is naast stikstof een van de grote oorzaken van de achteruitgang van de natuur. Maar droogte zorgt ook voor funderingschade, bodemdaling, beperkte beschikbaarheid van drinkwater en het zet de productie van de landbouw onder druk. Bovendien is natuur die last heeft van droogte, veel gevoeliger voor stikstof. Water kan het behalen van de doelen voor natuur sneller dichterbij brengen en ons uit deze impasse halen. ”

Relatief eenvoudige watermaatregelen kunnen snel effect hebben. Denk bijvoorbeeld aan het verhogen van het waterpeil waar dat kan, flexibel omgaan met peilbeheer, beekherstel, het bevorderen van de biodiversiteit bij slootkanten en extra stuwen om water langer vast te houden. Het zijn maatregelen die met de gebiedspartners snel kunnen worden uitgewerkt,. Daarmee krijgt de natuur, maar ook de landbouw én het watersysteem op korte termijn een impuls.

Natuur niet verder laten achteruitgaan

De Unie van Waterschappen vreest anders dat met het verstrijken van de tijd, de doelen verder uit beeld raken. Ook de eigen opgaven voor waterveiligheid en schoon water worden in hun voortgang geraakt door de stilgevallen vergunningverlening. Ondertussen werken de waterschappen samen met de provincies om in elk geval te zorgen dat de staat van de natuur in de tussentijd niet nog verder verslechtert. We waken gezamenlijk voor verdere achteruitgang van de waterkwaliteit, zoetwaterbeschikbaarheid en het CO2-bergende vermogen van de natuur.

Evaluatie gedragscode bestendig beheer en onderhoud

30 januari 2023

De Unie van Waterschappen heeft een evaluatie laten uitvoeren voor de gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschappen, Bestendig beheer en onderhoud. Daaruit blijkt dat de gedragscode op hoofdlijnen goed werkbaar is, maar dat er mogelijkheden zijn voor verbetering.

Baggeren

Gedragscode is belangrijk voor waterschappen

De gedragscode is een voor de waterschappen onmisbaar instrument voor de uitvoering van veel voorkomende beheer- en onderhoudswerkzaamheden. Door te werken volgens de regels van de gedragscode dragen waterschappen bij aan natuurbehoud. Zonder gedragscode moeten de waterschappen ontheffing aanvragen voor werkzaamheden die effect kunnen hebben op beschermde dieren- en plantensoorten.

Behoefte aan duidelijkheid

Voor de evaluatie zijn vragenlijsten uitgezet bij waterschappen, aannemers, provincies en soortenbeschermingsorganisaties. Uit hun reacties blijkt dat er vooral behoefte is aan meer duidelijkheid. Dat kan helpen om de bruikbaarheid in het veld te verbeteren. Denk aan meer helderheid over ecologische werkprotocollen. Ook kan in de gedragscode nog duidelijker staan wanneer een activiteit onder beheer en onderhoud valt en wanneer onder kleinschalige ruimtelijke ingrepen. Uit de evaluatie blijkt verder dat muskus- en beverratten steeds vaker intrekken bij bevers. Daardoor zijn deze exoten lastig te bestrijden.

Waarom een gedragscode?

De Wet natuurbescherming zorgt voor de duurzame instandhouding van dier- en plantensoorten in Nederland. Deze wet heeft een aantal verbodsbepalingen. Hier kan een ontheffing voor worden aangevraagd. Dat is niet nodig als men werkt volgens een door de Minister van LNV goedgekeurde gedragscode. Veel voorkomende werkzaamheden die onder een gedragscode kunnen vallen zijn maaien, baggeren, snoeien en het onderhoud van waterkeringen of duikers.

Waterschappen: uitvoeringstempo extra natuur kan omhoog

4 februari 2022

Op 10 februari heeft de Commissie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een Commissiedebat Natuur gepland. De waterschappen hebben de commissie een aantal aandachtspunten gestuurd, onder meer over stikstofreductie en over het gevaar van natuurversnippering.

Polder landschap met weide, water en natuur- stikstof

De waterschappen vinden dat middelen voor natuur zo besteed moeten worden dat er maximale synergie ontstaat met maatregelen voor het waterbeheer. Op die manier kunnen projecten beter, goedkoper en met meer draagvlak gerealiseerd worden. Bij het opstellen van hun natuurplannen moeten Rijk en provincies rekening houden met de doelen uit de Kaderrichtlijn Water en het Deltaprogramma.

Stikstofreductie

Daarnaast moeten maatregelen voor stikstofreductie bijdragen aan de waterkwaliteit, vinden de waterschappen. Ze zijn dan ook benieuwd hoe de minister, Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof, ervoor zorgt dat die maatregelen voor stikstofreductie de waterkwaliteit bevorderen.

Uitvoeringstempo

In de 7e Voortgangsrapportage Natuur staat dat er stappen zijn gezet bij het realiseren van meer en betere natuur in Nederland. Toch blijft het uitvoeringstempo van de inrichting van extra natuur een punt van zorg. Dat geldt ook voor de verbetering van de kwaliteit van de natuur en het biodiversiteitsherstel.

Samenwerking

Het uitvoeringstempo kan omhoog als er samenwerking wordt gezocht met het nationale veenweideprogramma. In dit programma wordt een deel van de landbouwgrond omgezet naar natte natuur. Als het natuurprogramma en de het veenweideprogramma de financiële middelen bij elkaar leggen, leidt dat tot versnelling. De waterschappen willen graag weten of de minister voor die samenwerking openstaat.

Versnippering

Een ander probleem in het natuurbeheer is versnippering. Een voorbeeld daarvan is een polder waar percelen natuur en percelen landbouw door elkaar lopen en ieder een verschillend waterpeil nodig hebben. Dat maakt het peilbeheer complex, kostbaar en kwetsbaar.

Ontsnipperen

Daarom bevelen de waterschappen aan om prioriteit te geven aan het ‘ontsnipperen’ van functies. Bijvoorbeeld bij landbouwpercelen in een natuurnetwerk die zijn ontstaan omdat een agrariër niet wil meewerken aan het omzetten van landbouw naar natuur.

> Lees de hele inbreng

Unie maakt kennis met nieuwe minister en met waterwoordvoerder

19 januari 2022

Nu het nieuwe kabinet is beëdigd, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen.



Christianne van der Wal (minister voor Natuur en Stikstof)

Rogier van der Sande en Dirk-Siert Schoonman maakten op 17 januari kennis met minister Van der Wal (Natuur en Stikstof). Zij bespraken de rol van de waterschappen in de integrale aanpak van het stikstofdossier. De waterschappen juichen toe dat het nieuwe kabinet de stikstofopgave wil koppelen aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Zo vinden ze dat elke euro voor stikstofreductie er ook één van waterkwaliteit moet zijn.

Fahid Minhas (nieuwe waterwoordvoerder VVD)

Enkele Kamerleden werden minister of staatssecretaris en dat betekent dat er nieuwe Kamerleden in de Kamer komen. Soms wisselen de portefeuilles binnen de Kamerfractie dan ook. Bij de VVD was zo’n wissel: Fahid Minhas (foto) nam de waterportefeuille over van Rudmer Heerema. Rogier van der Sande maakte op 18 januari kennis met Minhas. De nieuwe waterwoordvoerder toonde zich geïnteresseerd in water in relatie tot ruimtelijke ordening. Er wordt binnenkort een werkbezoek voor hem georganiseerd.

Waterkwaliteit van de kleine wateren in Nederland blijft zorgelijk: gezamenlijke aanpak nodig

18 november 2021

Het gaat nog steeds niet goed met de kwaliteit van kleine oppervlaktewateren in Nederland. Minder dan 1 op de 5 (17%) van de onderzochte wateren is van goede kwaliteit. Meer dan 80% heeft een matige tot slechte kwaliteit. Dat blijkt uit het landelijk burgeronderzoek ‘Vang de Watermonsters’.



De resultaten zijn vergelijkbaar met vorig jaar. In het onderzoek zijn ook 10 wateren geselecteerd waar het wel goed gaat met de waterkwaliteit en die positief worden beleefd door omwonenden. Deze 10 waterparels kunnen als voorbeeld dienen om meer waterparels in Nederland te realiseren.

Blinde vlekken op de kaart zetten

Het burgeronderzoek ‘Vang de Watermonsters’ is een initiatief van onder meer Natuur & Milieu, de ASN Bank en 10 waterschappen dat dit jaar voor de derde keer is uitgevoerd. Mensen in heel Nederland brachten deze zomer de waterkwaliteit in kaart van bijna 1100 kleine wateren zoals sloten, vennen, vijvers, grachten en kleine plassen. “Zo speelt ‘Vang de watermonsters’ een cruciale rol in het op de kaart zetten van deze blinde vlekken voor waterkwaliteitsbeheer”, zegt Lisette Senerpont Domis, hoofd van het Aquatisch Kenniscentrum Wageningen, een kennisteam binnen het Nederlands Instituut voor Ecologie.

Meer waterparels

Deelnemende waterschappen hebben op basis van het burgeronderzoek 10 waterparels gekozen die het beste scoorden. Het gaat om wateren met een goede waterkwaliteit en een positieve waterbeleving. Deze waterparels liggen verspreid over Nederland in zowel natuur-, bebouwde als agrarische gebieden. De gevonden waterparels laten zien dat het op veel meer plekken mogelijk is om waterparels met een rijke biodiversiteit en een goede waterkwaliteit te realiseren.

Sander Mager, vicevoorzitter Unie van Waterschappen: “Een goede waterkwaliteit is van levensbelang voor alles dat in of bij het water leeft. De waterschappen hebben de afgelopen jaren al veel geïnvesteerd in het verbeteren van de waterkwaliteit. Dit heeft nog niet overal effect. Tegelijkertijd laat dit onderzoek zien dat er ook wateren zijn waar het wel goed gaat met de biodiversiteit. Het is hard nodig om veel meer van deze zogenaamde ‘waterparels’ te realiseren. Daarom zoeken de waterschappen actief de samenwerking met andere betrokken partners en benadrukken we de noodzaak van een stevige aanpak aan de bron om vervuiling in sloten en plassen tegen te gaan. Dat is ook nodig om de Europese doelstellingen te halen. Eenmaal in het water, zijn deze stoffen er eigenlijk niet uit te halen.” Extra inspanningen zijn dus nodig, zoals maatregelen in het mestbeleid, wetgeving voor gewasbeschermingsmiddelen en strenger toelatingsbeleid voor stoffen.

Mix van maatregelen

De uitkomsten van het onderzoek bevestigen dat er voor het realiseren van meer waterparels een aantal maatregelen nodig is. Allereerst het maken van een goede analyse van het watersysteem. Niet elk water is immers hetzelfde en elk gebied vraagt om een specifieke oplossing. Andere maatregelen die positief bijdragen zijn ecologische inrichting van wateren en ecologisch beheer van oevers en watergangen. En uiteraard goede samenwerking met alle betrokkenen zoals gemeenten, provincies en waterschappen, maar zeker ook omwonenden, boeren, natuurbeherende organisaties en particuliere eigenaren.

Waterkwaliteit onder druk

De waterkwaliteit van de Nederlandse oppervlaktewateren staat onder druk. De belangrijkste bronnen van vervuiling die moeten worden aangepakt zijn mest, bestrijdingsmiddelen uit de landbouw en stoffen die via het rioolwater in het milieu komen zoals medicijnresten en PFAS. Het merendeel van de vervuiling komt uit eigen land. Mest en riooloverstorten hebben direct effect op de concentratie nitraat en fosfaat, het doorzicht en de diversiteit aan waterleven. Vergelijk je de gemeten waterkwaliteit uit dit en andere onderzoeken met andere Europese landen, dan bungelt Nederland onderaan de Europese lijsten.

Europese eisen voor waterkwaliteit

In 2027 moeten alle wateren in Nederland voldoen aan de Europese eisen voor waterkwaliteit (KRW). Uiterlijk in dat jaar moet al het water in Europa voldoende schoon en gezond zijn. Kleine wateren vormen samen een derde van het Nederlandse oppervlaktewater en vormen de haarvaten van het watersysteem. Ze vallen buiten de huidige verplichte metingen van waterkwaliteit. De resultaten van dit burgeronderzoek laten zien dat op basis van de gemeten parameters de waterkwaliteit in slechts 17% van de gemeten wateren goed is. Met nog 5 jaar te gaan is het een enorme opgave om de KRW-doelen te halen.

Burgeronderzoek

‘Vang de Watermonsters’ is een landelijk burgeronderzoek om de waterkwaliteit van de kleine wateren van Nederland in kaart te brengen. Deelnemers meten met een online meetkit of een uitgebreidere superkit de waterkwaliteit in een klein water in hun omgeving.

Editie 2021 is een project van Natuur & Milieu, 10 waterschappen, ASN Bank, NWB Bank, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), Stichting Vivace, Unie van Waterschappen, FLORON / RAVON, IVN Natuureducatie, Vlinderstichting en Waterdiertjes.nl.

De tien waterschappen zijn: hoogheemraadschap van Delfland, hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, hoogheemraadschap van Rijnland, hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, waterschap Amstel, Gooi en Vecht, waterschap Brabantse Delta, waterschap De Dommel, waterschap Hollandse Delta en waterschap Vechtstromen.

Waterschappen roepen op om mee te doen aan Blauwgroen Netwerk

27 september 2021

Signalen dat het slecht gaat met de biodiversiteit komen bijna dagelijks in het nieuws. Waterschappen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan een goed natuurbeleid. Bijvoorbeeld met de versterking van het Blauwgroene Netwerk



Waterschappen zetten zich in voor het versterken van biodiversiteit. Daarvoor hebben ze unieke mogelijkheden, met het beheer van een uitgebreid netwerk van watergangen en dijken dat heel Nederland doorkruist. Dit Blauwgroene Netwerk beslaat bij elkaar maar liefst 250.000 km.

Nieuw leefgebied

De waterschappen zetten de watergangen en de dijken die ze beheren vaak in als nieuw leefgebied en verbindingsroutes voor planten en dieren. Dat doen ze door bijvoorbeeld natuurvriendelijke oevers langs watergangen te maken en bloemrijke vegetaties op dijken aan te leggen.

Versterken

De waterschappen willen dit Blauwgroene netwerk versterken. Dat staat in het position paper Biodiversiteit uit 2020. Ze hebben daarom het manifest Blauwgroen Netwerk gepubliceerd. Daarin roepen ze ook andere partijen op om met hun watergangen, dijken, wegbermen en terreinen aan te sluiten op dit Blauwgroene Netwerk.

Eigen tempo

Partijen die mee kunnen doen zijn bijvoorbeeld Rijkswaterstaat, boeren en terreinbeheerders. Ieder in zijn eigen tempo. Zo draagt iedereen bij aan herstel van de biodiversiteit.

> Meer over het blauwgroene netwerk voor versterking van de biodiversiteit

Nationaal wateronderzoek naar waterkwaliteit slootjes en plassen van start

10 juni 2021

Vanaf 10 juni kan iedereen weer meedoen met het nationale wateronderzoek ‘Vang de Watermonsters’, naar de waterkwaliteit van slootjes, vennen, beekjes en kleine plassen. Het onderzoek is een initiatief van Natuur & Milieu, ASN Bank en 10 waterschappen en vindt dit jaar voor de derde keer plaats.



De eerste twee edities van het onderzoek wezen uit dat het op een groot aantal plekken nog niet goed gaat met de kwaliteit van kleine oppervlaktewateren in Nederland.

Online meetkit

Dit jaar kunnen nog meer mensen meedoen dan in 2019 en 2020. Dat kan via een online meetkit waarmee ze in hun direct omgeving aan de slag kunnen. Voor amateurwetenschappers is een aparte, uitgebreidere meetkit ontwikkeld. Hierdoor krijgen de organisatoren van het citizen science-onderzoek een nog beter beeld van de waterkwaliteit in Nederland.

Oproep om mee te doen

De Unie van Waterschappen roept jong en oud op om de meetkit te bestellen en wateronderzoek te doen bij een watertje in de buurt. Dat is hard nodig. In Nederland monitort de overheid vooral de waterkwaliteit van grote wateren. Over de waterkwaliteit van vennetjes, slootjes en plasjes in de buurt, de haarvaten van het watersysteem in Nederland, is minder bekend, omdat dit niet wordt onderzocht. Vang de Watermonsters brengt hier verandering in.

Resultaten in het najaar

Net als in de voorgaande jaren publiceert Natuur & Milieu de resultaten in het najaar. Per gebiedstype, natuur, agrarisch of bebouwd gebied, analyseren ze de resultaten. Met het onderzoek willen de organisatoren dit jaar ook een aantal plekken identificeren waar de waterkwaliteit beter is. Vervolgens wordt gekeken waarom de waterkwaliteit hier beter is en wat we hier van kunnen leren voor de andere plekken.

Gezond water van levensbelang voor de biodiversiteit

Dit jaar kunnen de burgeronderzoekers ook kijken naar al het leven in en rond de sloot of plas. Waterdiertjes, insecten en bepaalde planten geven veel informatie over de waterkwaliteit. Roel Nozeman, expert biodiversiteit bij ASN Bank: “Goede waterkwaliteit is ontzettend belangrijk voor de biodiversiteit. In en rond schoon water groeien veel soorten waterplanten en vinden watervogels, kikkers en insecten hun voedsel. Vissen kunnen er schuilen of paaien. Dit onderzoek is een volgende stap om de waterkwaliteit te verbeteren en dat is noodzakelijk voor behoud en verbetering van de biodiversiteit.”

Enorme opgave

De waterkwaliteit van de Nederlandse oppervlaktewateren staat onder druk. De belangrijkste bronnen van vervuiling die moeten worden aangepakt zijn: mest en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw en stoffen die via het rioolwater in het milieu komen zoals medicijnresten, frituurvet en verfresten. Mest en riooloverstorten hebben direct effect op de nitraatconcentratie, het doorzicht (de hoeveelheid zwevende deeltjes in het water) en de diversiteit aan waterleven.

Sander Mager, bestuurslid bij de Unie van Waterschappen: “De resultaten van het onderzoek vorig jaar lieten al zien dat we nog een enorme opgave voor de boeg hebben. De waterschappen hebben de afgelopen jaren al veel geïnvesteerd in het verbeteren van de waterkwaliteit. Dit heeft nog niet overal effect. Heel actief zoeken we de samenwerking met alle partners die nodig zijn om samen de waterkwaliteit verder te verbeteren. Met een stevige aanpak aan de bron om vervuiling te voorkomen, want wat er aan vervuiling niet in gaat, hoeven wij er ook niet uit te halen.”

Doe mee aan het onderzoek